واماندگی یا همان Stall بر اثر کاهش ضریب نیروی بالابرنده Lift به دلیل افزایش زاویه حمله Angle of attack توسط مقطع آیرودینامیکی بال Airfoil پدید می آید.

برای درک چگونگی وقوع استال، مولکول‌های هوا را به عنوان ماشین های کوچک در نظر بگیرید که روی بال حرکت می‌کنند!

هر ماشین (مولکول هوا) یک هدف دارد: دنبال کردن منحنی بر روی سطح بالایی بال. البته، اگر بال در زاویه حمله کم باشد، منحنی تیز نیست و مولوکول های هوا به راحتی عبور میکنند 

اما به منحنی ایجاد شده توسط این خودروها و مولکول های هوا در زمانی که بال با زاویه زیادی به باد حمله می کند نگاه کنید. از آنجایی که زاویه حمله تقریباً از 18 درجه فراتر می رود  این مولکول های  هوا یا همان ماشبن های کوچک، در مسابقه سرعت نمی توانند چرخش را کنترل کنند و به آنطرف بال پرت می شوند.

درکل ین پدیده زمانی رخ می دهد که زاویه بحرانی حمله Critical Angle of attack مقطع آیرو دینامیکی بال از حد خود خارج گردد.

نکته: تیغه یا لبه جلویی بال هواپیما به حالت آیرودینامیک می باشد.هنگامی که هواپیما خیز برای کنده شدن از زمین بر می دارد تحت یک زوایه خاص بلند می شود که این زاویه دریک بازه عددی موجود است که اگر از آن کمتر باشد هواپیما تیک آف نخواهد کرد و اگر بیشتر باشد هواپیما به حالت واماندگی یا Stall در خواهد آمد.این بازه برای زوایا در هر هواپیما با توجه به شرایط وزنی و سطه مقطع بال و مواردی مانند سرعت متفاوت خواهد بود و هر هواپیما یک حد بحرانی دارد که اگر از آن عبور کند هواپیما به اصطلاح خلبانان استال خواهد کرد یا اینکه از زمین بلند نمی شود.
بیشترن حدی که هواپیما پس از آن استال می کند زاویه حمله بحرانی یا Critical Angle of attack نام دارد.

در سالهای اخیر برای عبور از حد واماندگی Stall Limit در هواپیماهای همراه با سرنشین و بدون سرنشین از نیروی محوری جلو برنده Vectored Thrust استفاده شده است.

عمل واماندگی Stall معمولا به توجه یه شرایط پرواز هواپیما بوجود می آید. هرچند که در علم مکانیک این موضوع خارج از محدوده هوانوردی نیز به چشم می خورد اما بحث اصلی در اینجا مربوط می گردد به انواع واماندگی ها در پرواز.

انواع واماندگی
دو نوع واماندگی در پرواز های غیر جت مورد توجه هستند:
۱ - واماندگی به دلیل سرعت پایین
۲ - واماندگی به دلیل زاویه حمله بالا

۱ – واماندگی به دلیل سرعت پایین:

این پدیده در هنگامه نشستن یا برخاستن هواپیما رخ می‌دهد به دلیل کم بودن ارتفاع برای باز گشت به حالت اولیه این پدیده بسیار خطرناک است.

2- واماندگی به دلیل اویه حمله بالا :

این نوع واماندگی دارای شتاب است و با زاویه حمله رابطه مستقیم دارد نقاط نوک تیز روی بدنه هواپیما بالا رفتن سریع زاویه حمله به جریان هوا اجازه حرکت به سمت جلو را نمی‌دهد و اینجاست که جریان هوا از سطح برا جدا میشود.

سرعت استال
سرعت واماندگی یا سرعت حداقل، سرعتی است که اگر هواپیما از آن کمتر حرکت کند با خطر سقوط مواجه خواهد. سرعت واماندگی را می‌توان با استفاده از روش محاسبه نیروی بُرّا بدست آورد.

برای همین خلبانان در هنگام تقربیرعت هواپیما را ۲۰ تا ۲۵درصد بالای سرعت واماندگی نگه می‌دارد تا هواپیما دچار استال نشود،چون هنگامی که هواپیما ارتفاع کمی دارد فرصت خلبان برای در آوردن هواپیما از این حالت کم است و ممکن است دچار سقوط شود.
پس از وقوع واماندگی یا همان استال باید با بالا دادن تدریجی یا آرام ترمز ها باعث کاهش تدریجی زاویه حمله شده جریان هوا روی بال را به حالت اول برگردانیم تا سرعت بال در هوا افزایش یابد.
استال ها می‌توانند در هر ارتفاعی،هرسرعتی و با هر وضعیتی در هواپیما اتفاق ببوفتد.
استال در هنگام شروع از انتهای بال شروع و به ریشه بال ها که به بدنه متصل است می رسد لذا در هنگام استال ایلرون ها در اولین گام از دسترس خلبان خارج می شود. و در هنگام استال کامل که هواپیما شروع به چرخش به دور خود و افت ارتفاع شدید می‌کند کنترلی از جانب ایلرون ها صورت نمی‌گیرد.

 توضیح:   ممکن است وقتی در یک متن انگلیسی زبان در این مورد مطالعه می کنید به واژه مرکب Fixed-Wing Aircraft برخورد کنید که در اینجا لازم می دانم برای دوستان علاقمند توضیح دهم که منظور از این نام همان هواپیماهای معموای هستند که می شناسیم و هیچ نوع خاصی از هواپیما منظور نیست.یک توضیح کلی که ترجمه آن هست را برایتان قرار می دهد که خیال همه دوستان در زمان برخور با چنین لغتی راحت باشد.

هواپیمایی که از آن با نام Fixed-Wing Aircraft یاد می گردد یعنی: یک هواپیمایی که قادر به پرواز با استفاده از نیروی حرکتی تولید شده به وسیله موتور توربوفن یا توربو پراپ یا پیستونی است که هوا در زیر و روی بال آن جاری می گردد و بدین وسیله می تواند نیروی برآ Lift ایجاد کند از زمین بلند شود.

همانطور که قبلا هم اشاره شد واماندگی بر اثر افزایش ناگهانی و بیش از حد زاویه حمله می باشد.که اینکار اغلب به دلیل خطای خلبان پرواز رخ می دهد که اگر در ارتفاع نزدیکی به زمین رخ دهد و زمان کافی برای پوشش دهی به آن نباشد می تواند منجر به فاجعه گردد.این مشکل می تواند در نتیجه کند بودن سرعت نیز باشد به طوریکه سرعت پائین تر از حد سرعت واماندگی Stall speed باشد.

هیچوقت واماندگی Stall را با از کار افتادن موتور یا عدم حرکت هواپیما اشتباه نگیرید – واماندگی ممکن است در هواپیماهای بدون موتور نیز رخ دهد.