پدیده فلاتِر یا بال بال زدن هواپیما


همانطور که میدانید هر سازه ای دارای یک فرکانس طبیعی است.

یعنی در برابر نیروی وارده از محیط اطراف تحت ارتعاش خاصی قرار میگیرد. به این ارتعاش که با گذشت زمان و برداشتن منبع ارتعاش کم کم میرا میشود و از بین میرود و با جنس سازه رابطه مستقیم دارد، اصطلاحا فرکانس طبیعی سازه میگویند.

حال اگر در سازه ای مثل سازه هواپیما که در طول پرواز مدام تحت تاثیر نیروهای مختلف قرار دارد یکی از فرکانسهای منابع ارتعاشی در طول پرواز با یکی از فرکانسهای طبیعی سازه همسان، همسو و برابر بشود پدیده دیگری بوجود می آید که به پدیده "تشدید" یا "رزونانس" معروف است.

اگر در طراحی سازه ایرادی وجود داشته باشد به نحوی که نتواند ارتعاش بوجود آمده را دفع و میرا کند ارتعاش به مرور افزایش پیدا کرده و قطعا منجر به متلاشی شدن سازه خواهد شد. در گذشته مهندسین طراح از وجود پدیده ای بنام فرکانس طبیعی اطلاعی نداشتند لذا در ساخت برخی پلها و سازه ها دچار اشتباهات فاحشی میشدند ، اما بعد از کشف این پدیده، سازه ها بگونه ای ساخته میشوند که در بازه کاری خود همواره از عواقب این پدیده مصون بمانند.

این پدیده در سازه هواپیما نیز وجود دارد و هر سازه ای قبل از تجاری سازی حتما در تونل باد و تحت تاثیر نیروهای شبیه سازی شده آزمایش میشود تا از کارایی سازه در مقابله با این پدیده اطمینان حاصل شود.

این پدیده در سازه هواپیما معمولا در نواحی بال و سکانهای افقی و عمودی نمود پیدا میکند و ارتعاش بوجود آمده، حالتی شبیه به "بال بال زدن" در این نواحی ایجاد میکند. به این پدیده و بال بال زدن ناشی از آن اصطلاحا "فلاتِر" یا flutter گفته میشود.

مفاهیم فوق بسیار پیچیده تر از آن است که در چند سطر در مورد آن بحث شود و مطالب بالا خلاصه ای بسیار محدود و صرفا برداشت شخصی از این مباحث در دروس اصول ارتعاشات و سازه است.