ماهواره ها و کاربردهای آن
ماهواره ها انقلابی در روش هایی را که ما بواسطه آن به جهان می نگریم و اطلاعات را به سرتاسر آن می فرستیم، ایجاد کرده اند.

ماهواره ها همانند آیینه هایی غول آسا در فضا هستند که می توان از آنها جهت انتقال تصاویر تلویزیونی، تماس های تلفنی و اطلاعات اینترنتی از یک نقطه از زمین به نقطه دیگر با سرعت نور استفاده نمود.
به عبارت دیگر ماهواره فضاپیمائی است که در حول جسمی دیگر گردش می کند. ماهواره ها می توانند به صورت فعال یا غیر فعال باشند. ماهواره های غیر فعال هیچگونه فرستنده رادیویی یا منبع دیگری همراه ندارند و در عوض تنها علائم ارسال شده از زمین را باز می تابانند. طراحی و ساخت ماهواره ها برای یکی از سه منظور زیر صورت می گیرد:

• علمی
• کاربردی
• مخابراتی

ماهواره های علمی حامل تجهیزاتی برای مطالعه خورشید، اندازه گیری میدان های مغناطیسی یا مطالعه طول موج های مختلف طیف الکترو مغناطیسی جهان ، شامل اشعه گاما ، پرتو های ایکس ، ماورای بنفش ، نور مرئی، مادون قرمز، میکروویو و امواج رادیویی هستند.
ماهواره های کاربردی سطح زمین را بررسی می کنند و تصاویر هواشناسی و سایر اطلاعات لازم جهت پیش بینی وضع هوا را تهیه می کنند.
ماهواره های مخابراتی نیز تماس های تلفنی و پیام های تلویزیونی را رله و اطلاعات علمی را از ماهواره های دیگر به زمین مخابره می کنند و ارتباط صوتی میان فضانوردان و مسئولان کنترل عملیات را در زمین برقرار می سازند.


مدار ماهواره ها:
هــر ماهواره دارای مسیــری در فضای خارج از جو است، که مدار نام دارد. سرعت و زاویه میل پرتاب ماهواره نسبت به استوا، مدار آنرا تعیین می کند.
ماهواره ها با توجه به کاربردشان در مدار های مختلف قرار می گیرند. ماهواره ها برای قرار گرفتن در مدار های قطبی یا شبه قطبی با زاویه میل حدودا 90 درجه نسبت به استوا پرتاب می شوند. این ماهواره ها در مسیری دایره ای برفراز قطب های شمال و جنوب حرکت می کنند تا بتوانند تمام یا بخش عمده ای از زمین را تحت پوشش قرار دهند. برخی از ماهواره های هواشناسی از این مدار برای پیش بینی وقوع یا شکل گیری طوفان استفاده می کنند.
یکی دیگر از انواع مدار، مدار های زمین آهنگ هستند که در حدود 36 هزار کیلومتری بالای استوا قرار دارند در این ارتفاع سرعت زاویه ای ماهواره برابر سرعت زاویه ای نقطه ای بر روی استوا است و ناظر زمینی ماهواره را همواره بر روی نقطه ثابتی در آسمان می بیند. ماهواره های هواشناسی و ارتباطی از مدار های زمین آهنگ استفاده می کنند.
بسیاری از ماهواره ها هم در مدارهای پایین زمین یعنی حدود 320 کیلومتری زمین قرار داده می شوند . ماهواره های علمی ، نظیر تلسکوپ فضایی هابل و رصد خانه پرتوی کامپتون نیز از مدار پایین زمین استفاده می کنند. ماهواره های دیگر دارای مدارهای بیضوی هستند. این مدارها برای مشاهدات و اندازه گیری های علمی مثلا مشاهدات مربوط به لایه ازن در ارتفاعات مختلف به کار می روند.

ساختار ماهواره ها:
ماهواره ها از نظر اندازه و وزن انواع مختلفی دارند. به عنوان نمونه اولین ماهواره آمریکا به نام اکسپلورر(1) در سال 1958 پرتاب شد . این ماهواره تنها 2 متر طول و 8 کیلو وزن داشت. اما رصد خانه پرتوی گامای کامپتون ، که در سال 1991 پرتاب شد بسیار بزرگتر است . این ماهواره از یک سر آرایه خورشیدی خود تا سر دیگر آن 3/21 متر عرض و بیش از 17 تن وزن دارد. بنابراین با توجه به اندازه و وزن ماهواره ها، دسته بندی دیگری ارائه می شود.در این دسته بندی ماهواره های با وزن بیش از 1000 کیلوگرم به ماهواره های بزرگ ،بین 500 تا 1000 کیلوگرم به ماهواره های متوسط و بین 100 تا 500 کیلوگرم به ماهواره های کوچک موسوم اند. ماهواره هایی با وزن بین 10 تا 100 کیلو گرم، میکرو ماهواره ها، 1 تا 10 کیلو گرم، نانو ماهواره ها 1/0 تا 1 کیلو گرم، پیکو ماهواره ها و کمتر از 100 گرم فنتو ماهواره ها نامیده شده اند. واضح است که عملکرد ماهواره ها به اجزا و تجهیزات کمکی نصب شده بر روی آنها بستگی داشته که خود افزایش وزن را به همراه دارند.

در جدول زیر نخستين ماهواره كشورهايي كه اقدام به پرتاب آن نموده اند، ذكر شده است:

کشور       سال پرتاب           نام نخستين ماهواره
ايالات متحده   ۱۹۵۷                 اکسپلورر ۱
شوروي         ۱۹۵۷                اسپوتنيک ۱
فرانسه    ۱۹۶۵    آستريکس
ژاپن       ۱۹۷۰    اسومي
چين       ۱۹۷۰    دونک فانگ هونگ ۱
هند        ۱۹۸۰    روهيني
اسرائيل   ۱۹۸۸    اوفک-۱
اوکراين   ۱۹۹۵    سيچ-۱
ايران      ۲۰۰۹    اميد ۱